Hoogleraar Chronobiologie Bert van der Horst, de professor van de biologische klok, zit zaterdag 24 oktober al vanaf 8.00 uur aan zijn laptop gekluisterd. Van minuut tot minuut volgt hij de verrichtingen van acht mariniers die op het terrein van de Koninklijke Marine in Den Helder proberen het Wereldrecord Speedmarsen op de Marathon te verbreken.
Het Wereldrecord Speedmarsen (WRS) is dus een marathon, maar dan een ogenschijnlijk bovenmenselijke marathon: de mariniers rennen de 42.195 meter met een volle bepakking van 18,2 kilo op hun rug. En niet gekleed in sneldrogende, ademende sportkleding en vederlichte Asics aan hun voeten, maar met een camouflagebroek, katoenen T-shirt en gevechtslaarzen aan.
Optimaal
Bij deze onvoorstelbare recordpoging hebben ze een beetje hulp gekregen van Van der Horst en firma Propeaq, die zogeheten blauwlicht-brillen produceert. Met zo’n blauwlichtbril zijn de mariniers de afgelopen dagen begonnen hun biologische klok te verzetten, waardoor hun lichaam op het moment van hun recordpoging optimaal kan presteren. Van der Horst analyseerde met dat doel het slaap-waakritme van de mariniers, én hun chronotype. Daarbij werd onder meer bepaald of zij ochtend- of avondmensen zijn.
Dat zit zo. Verschillende functies van het menselijk lichaam, zoals de bloeddruk, de hartslag, de hormoonhuishouding, maar ook het slaap- en waakritme, staan onder invloed van de biologische klok, een klein orgaan dat zich in de hersenen bevindt. Die biologische klok werkt in een cyclus, maar heeft voor zo’n ronde net iets langer dan 24 uur nodig
Reset
Om ervoor te zorgen dat de cyclus na verloop van tijd niet in het honderd loopt, wordt de biologische klok elke dag gereset: door het eerste daglicht dat in de ogen valt, en dan met name door de blauwe component in dat licht. Het netvlies in de ogen heeft speciale receptoren voor blauw licht.
Het netvlies laat zich gemakkelijk bedotten: ook in het licht van een mobieltje zit blauw licht. Wie dus vlak voor het slapen gaan nog op zijn mobiel zit, kan zijn hersenen daardoor een seintje geven dat de dag nog lang niet ten einde is. Resultaat: het lichaam wil de volgende dag pas later ontwaken.
Namiddag
Blauw licht kan dus ook worden ingezet om de biologische klok bewust te beïnvloeden. ‘Uit eerder onderzoek is gebleken dat het menselijk lichaam in de namiddag optimaal presteert. Op dat moment is het samenspel van alle lichamelijke functies die nodig zijn voor een fysieke topprestatie, het meest gunstig’, legt Van der Horst uit.
‘Deze recordpoging zou aanvankelijk op 4 april, vóór de Marathon Rotterdam worden gedaan. Met een start om 5.00 uur in de ochtend. Dan is het lichaam nog lang niet in zijn optimale doen. Ook bij de huidige start, om 8.00 uur, is het lichaam nog acht uur verwijderd van de optimale conditie.’
Geen doen
‘Als je de biologische klok zodanig wilt manipuleren dat hij vroeg in de ochtend het lichaam optimaal laat presteren, moet je hem acht uur vooruitzetten,; legt Van der Horst uit, ‘maar dat is geen doen. De deelnemers hebben ook een sociaal leven. We hebben geprobeerd de fysieke piekuren nu met een paar uur naar voren te halen.’
Schema
Met dat doel voor ogen, hebben Van der Horst en medisch student Anne van Berkel bij iedere deelnemende marinier uitgezocht hoe de biologische klok tikt. Afhankelijk van die uitkomst, heeft Toine Schoutens van Propeaq voor alle deelnemers een individueel schema gemaakt. Daarop stonden tijdstippen waarop ze een blauwlicht-bril moesten dragen om hun klok steeds eerder op de dag te resetten.
Ze kregen ook een schema voor het dragen van oranje glazen in deze bril. Deze zijn bedoeld om blauw omgevingslicht in de avonduren zoveel mogelijk van het netvlies weg te houden. De mariniers hebben het lichtschema vanaf zondag 18 oktober gevolgd. Vlak voor de start in de Marinehaven van Den Helder, waar de speedmars vanwege corona naartoe is verplaatst, droegen ze de lichtbril nog een uur.
Monitoring
Kapitein der Mariniers André Bek is hoofd van het Fieldlab van het Mariniersopleidingscentrum in de Rotterdamse Van Ghentkazerne, en een van de vier WRS stafleden. Het Fieldlab is een innovatie-afdeling die zich bezighoudt met het optimaliseren van menselijke prestaties. De afdeling verricht zelf toegepast wetenschappelijk onderzoek en werkt nauw samen met diverse universiteiten en kennisinstituten.
Ook André Bek zit vandaag gekluisterd aan een laptop. Hij monitort zijn team live, onder meer op hittebelasting en hartfrequentie. ‘De eerste drie uur zullen zij worden gestuurd op circa 90 procent van hun drempelwaarden’, legt Bek uit. ‘In feite focussen we dan op de -op dat moment- ‘zwakste’ van die acht supermannen. Hij bepaalt het tempo van de lopers. In het laatste uur wordt geleidelijk opgeschaald naar 100 procent om alles uit het team te halen wat erin zit.’
Geld inzamelen
De mariniers doen hun recordpoging niet voor de lol. ‘Onze missie is vierledig’, schrijft de organisatie van de recordpoging op haar website. ‘Geld inzamelen om (oud-)collega’s die lijden aan kanker en andere ernstige ziektes, te ondersteunen. Dat kan bijvoorbeeld via het mede-financieren van onderzoek, maar ook door het mogelijk maken van benodigde extra’s. Denk aan buitenlandse behandelingen, een uitstapje met het gezin, een medisch hulpmiddel.’
Ook tonen ze met hun actie waar het Korps Mariniers voor staat: ‘De Korpswaarden Verbondenheid, Kracht en Toewijding. Innovatieve kennis vergaren die operationeel en bij opleidingen toegepast kan worden. En last but not least: het record van de gewaardeerde en gerespecteerde Engelse collega’s van de Royal Marines uit de boeken lopen.’ Het te verbreken wereldrecord staat op 4 uur 16 minuten en 48 seconden op naam van de Britse collega’s
Resultaat
Het wereldrecord is verbeterd met maar liefst 18 minuten, de Nederlandse Mariniers deden er 3 uur 58 minuten en 55 seconden over!
