Bij een jetlag denken we vaak aan de vermoeidheid en desoriëntatie die ontstaat na het reizen door meerdere tijdzones. Maar er bestaat ook zoiets als een sociale jetlag, en die komt veel vaker voor dan je denkt. In dit geval raakt je biologische klok uit de pas met je dagelijkse ritme, vaak door werk, school of sociale verplichtingen. Onderzoek toont aan dat een sociale jetlag serieuze mentale en fysieke gevolgen kan hebben.
Wat is een sociale jetlag precies?
Mensen verschillen sterk in hun natuurlijke slaappatroon. Sommigen zijn echte avondmensen, anderen juist vroege vogels. Deze verschillen worden ook wel je chronotype genoemd.
In onze 24-uursmaatschappij leven we vaak met het ritme van de “buitenwereld”: vroeg opstaan voor werk of school, onregelmatig werken of laat naar bed gaan vanwege sociale activiteiten. Wanneer dit ritme niet overeenkomt met je natuurlijke slaappatroon, ontstaat een sociale jetlag – alsof je elke week meerdere keren naar een andere tijdzone reist, zonder je huis te verlaten.
Wat zijn de gevolgen van een sociale jetlag?
Mensen met een sociale jetlag leven vaak met twee schema’s: één voor doordeweeks en één voor het weekend of op vrije dagen. Door dit verschil wordt het slaapritme telkens opnieuw verstoord. Dat kan leiden tot een voortdurend gevoel van vermoeidheid, concentratieproblemen en stemmingswisselingen.
Maar de gevolgen zijn niet alleen mentaal:
- Mentale mist, slechter geheugen en verminderde cognitieve prestaties
- Verhoogd risico op het metabool syndroom zoals obesitas en diabetes type 2
- Hoe groter het verschil tussen je natuurlijke ritme en het ritme dat je moet volgen, hoe groter de kans op chronische gezondheidsproblemen.
Wat kun je doen tegen een sociale jetlag?
Heb je het vermoeden dat je last hebt van een sociale jetlag? Dan zijn er meerdere stappen die je kunt nemen om je biologische ritme te herstellen:
-
Leer je chronotype kennen
Begrijp of je een ochtend- of avondmens bent. Dit helpt je om betere keuzes te maken rond slaap en werk. Met deze eenvoudige test kom je snel je chronotype te weten.
-
Volg je natuurlijke ritme zoveel mogelijk
Probeer je slaapuren af te stemmen op wat je lichaam nodig heeft. Dit kan betekenen dat je sociale verplichtingen afwijst of probeert je werktijden aan te passen.
-
Blijf consistent, ook in het weekend of op vrije dagen
Probeer elke dag zoveel mogelijk op dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan – ook op je vrije dagen.
-
Gebruik licht en technologie bewust
Vermijd blauw licht in de avond (bijvoorbeeld door een speciale bril met oranje -blauw licht blokkerende- glazen te gebruiken of apps). Stel jezelf iedere ochtend bloot aan daglicht of gebruik een lichtbril, met name in de donkere herfst en wintermaanden, om je biologische klok te synchroniseren met het natuurlijke 24-uurs ritme.
Als je je leefomgeving niet helemaal kunt aanpassen aan je interne klok, kun je met kleine aanpassingen toch grote winst boeken.
Bron: www.chronobiology.com
Delen: