slaap verbetering

bij DE ziekte van Parkinson

PARKINSON ONDERZOEK

Het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen verricht veel onderzoek naar de ziekte van Parkinson. Momenteel loopt er een gefaseerd onderzoek naar de mogelijkheden van de inzet van blauw licht bij Parkinson patiënten. Een bril met blauw licht is geïntroduceerd als een mogelijke nieuwe methode om slaap- en stemmingsstoornissen te behandelen bij patiënten met de ziekte van Parkinson (PD). Het beoordelen van de acceptatie van patiënten vormt een belangrijke eerste stap in de richting van formeel testen en introductie in de klinische praktijk. De resultaten van de eerste fase zijn in juni gepubliceerd in Parkinson’s Disease (Hindawi) Volume 2019. Onderstaand een samenvatting en een link naar de publicatie.

SAMENVATTING

Een lichtbril met monochromatisch blauw licht is geïntroduceerd als een mogelijke nieuwe methode om slaapstoornissen te behandelen bij patiënten met de ziekte van Parkinson. Het beoordelen van de acceptatie van patiënten vormt een belangrijke stap in de richting van testen en introductie in de klinische praktijk. 58 Patiënten met de Ziekte van Parkinson gebruiken minstens een week een lichtbril. 74% van de respondenten rapporteerde subjectieve verbeteringen in de nachtelijke slaap, slaperigheid overdag, depressieve symptomen, motoriek of een combinatie daarvan. Op één patiënt na willen alle respondenten de lichtbril blijven gebruiken, meestal omdat ze het als een nuttig hulpmiddel beschouwen.

CONCLUSIE

Draagbare lichttherapie met monochromatisch blauw licht, lijkt een positief effect te hebben op slaap-, stemmings- en motorische symptomen bij de Ziekte van Parkinson. Patiënten hadden over het algemeen een positieve waardering ten opzichte van de lichtbril als behandeling voor slaap- en stemmingsstoornissen. Er is al veel onderzoek verricht naar de relatie tussen licht, slaap en de ziekte van Parkinson. De onderzoeken bieden hoop met vaak bijzondere resultaten. Licht expert Toine Schoutens is vanuit Chrono Eyewear BV (Propeaq) betrokken bij onderzoeken naar de effecten van specifiek blauw licht in de bandbreedte van de gepatenteerde Propeaq bril. De resultaten van het eerste onderzoek zijn in Juni 2019 gepubliceerd in een peer-revied internationaal journal:

Blue Light Therapy Glasses in Parkinson’s Disease Patients’ Experience: Hindawi Parkinsons Disease:, Bastiaan Bloem PhD, Daniel van Wamelen PhD, Katarzyna Smilowska PhD from the department of Neurology, Radboud University Nijmegen (NL) and Toine Schoutens from Chrono Eyewear BV, Tilburg the Netherlands.
Volume 2019 |Article ID 1906271 | 4 pages | https://doi.org/10.1155/2019/1906271

De conclusies in dit onderzoek zijn veelbelovend.

CIRCADIAANS SYSTEEM

De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve stoornis die wordt gekenmerkt door het naast elkaar bestaan van motorische en niet-motorische symptomen. Slaapstoornissen behoren tot de meest voorkomende niet-motorische symptomen die bij tot 90% van de patiënten voorkomen; deze slaapstoornissen verminderen de kwaliteit van leven en belemmeren het functioneren overdag. Bij de Ziekte van Parkinson lijkt het circadiane systeem van invloed te zijn op motorische en niet-motorische symptomen. Bijvoorbeeld, verslechtering van motorische symptomen (rigiditeit, tremor en bradykinesie) wijzen op afwijkende circadiane ritmiek, waarbij de symptomatologie gedurende de dag verslechtert.

GENEESMIDDELEN VERSUS BLAUW LICHT

Hoewel veel verschillende farmacologische en niet-farmacologische strategieën zijn geïntroduceerd om slaapproblemen bij de Ziekte van Parkinson te verminderen, blijft de efficiëntie hiervan beperkt. Slaapmedicatie leidt vaak tot bijwerkingen en soms zelfs tot verergering van de symptomen. Blauw licht is effectiever in het reguleren van de biologische klok in vergelijking met traditionele lichtbakken met polychromatisch wit licht. De gebruikte lichtbril stuurt blauw licht uit via geïntegreerde LED-lichtbronnen met een golflengte van ongeveer 468 nm bij een lichtintensiteit van 35 – 40 Lux op 1,5 cm van de ogen (0,9 µW/cm2).

HOE EN WANNEER GEBRUIK JE DE LICHTBRIL

1. Direct na opstaan 30 minuten blauw licht met lichtblauw glazen.

2. Aan het einde van de middag 30 minuten blauw licht met lichtblauwe glazen.

3. Voor het slapen gaan 30 minuten oranje glazen met het blauwe licht uit.

ENQUÊTE

Een online-enquête werd uitgevoerd in februari en maart 2018 bij patiënten die de Propeaq lichtbril hadden aangeschaft. Het onderzoek omvatte 10 items uit de System Usability Scale (SUS), aangevuld met 22 vragen over het effect van de bril. In totaal werden er 39 vragen gesteld. Het onderzoek werd goedgekeurd door de medisch-ethische toetsingscommissie van het RadboudUMC.

RESULTATEN

Gemiddelde ziekteduur van PD-diagnose onder de respondenten was 6,7 ± 4,6 jaar. De meeste patiënten (28/31, 90%) gebruikten medicatie, voornamelijk levodopa-preparaten. Zeven respondenten (24%) gebruikten slaapmedicatie. De meeste patiënten (23/31, 74%) gebruikten de lichtbril twee keer per dag: één keer ‘s morgens en één keer’ s avonds, telkens 30-60 minuten. Van de 31 patiënten rapporteerden 23 patiënten (74%) een effect van de bril. Hiervan rapporteerden 16 patiënten (70%) een verbetering van de nachtelijke slaap, vier (13%) een verbetering van de slaperigheid overdag, vijf (16%) een verbetering van de depressieve symptomen en vier (12%) een verbetering van de motoriek. Vijf patiënten (16%) meldden bijwerkingen; één patiënt meldde voorbijgaande krampen in haar kuiten, en twee andere patiënten meldden voorbijgaande misselijkheid, vermoeidheid, hoofdpijn of duizeligheid.

RESULT ATEN ONDER ZOEK FASE 1

Resultaten

Wetenschappelijk achtergrond

Onderstaand een lijst met studies over de ziekte van Parkinson die een relatie hebben met licht.

Wenjie Sun, Junqiang Yan, Jiannan Wu, Hongxia Ma; Efficacy and Safety of Light Therapy as a Home Treatment for Motor and Non-Motor Symptoms of Parkinson Disease: A Meta-Analysis
Ortuño-Lizarán I, Beach TG, Serrano GE, Walker DG, Adler CH, Cuenca N. Phosphorylated α-synuclein in the retina is a biomarker of Parkinson’s disease pathology severity. Mov Disord. May 2018.
Price DL, Rockenstein E, Mante M, et al. Longitudinal live imaging of retinal α-synuclein:GFP deposits in a transgenic mouse model of Parkinson’s disease/Dementia with Lewy Bodies. Sci Rep. 2016;6:29523.
Meng T, Zheng ZH, Liu TT, Lin L. Contralateral Retinal Dopamine Decrease and Melatonin Increase in Progression of Hemiparkinsonium Rat. Neurochem Res. May 2012;37(5):1050-1056.
Witkovsky P. Dopamine and retinal function. Doc Ophthalmol. January 2004;108(1):17-40.
Videnovic A, Klerman EB, Wang W, Marconi A, Kuhta T, Zee PC. Timed light therapy for sleep and daytime sleepiness associated with parkinson disease: a randomized clinical trial. JAMA Neurol. 2017;74(4):411-418.
Joyce DS, Feigl B, Kerr G, Roeder L, Zele AJ. Melanopsin-mediated pupil function is impaired in Parkinson’s disease. Scientific Reports. May 2018;8(7796):1-9.
Archibald NK, Clarke MP, Mosimann UP, Burn DJ. The retina in Parkinson’s disease. Brain. May 2009;132(5):1128-1145.
Lucas RJ. Measuring and using light in the melanopsin age. Trends Neurosci. January 2014;37(1):1-9.
Glickman G, Byrne B, Pineda C, Hauck WW, Brainard GC. Light therapy for seasonal affective disorder with blue narrow-band light-emitting diodes (LEDs). Biol Psychiatry. March 2006;59(6):502-7.
Strong RE, Marchant BK, Reimherr FW, Williams E, Soni P, Mestas R. Narrow-band blue-light treatment of seasonal affective disorder in adults and the influence of additional nonseasonal symptoms. Depress Anxiety. 2009;26(3):273-8.
Figueiro MG, Plitnick BA, Lok A, et al. Tailored lighting intervention improves measures of sleep, depression, and agitation in persons with Alzheimer’s disease and related dementia living in long-term care facilities. Clin Interv Aging. 2014;9:1527-1537.
Anderson JL, Glod CA, Dai J, Cao Y, Lockley SW. Lux vs. wavelength in light treatment of Seasonal Affective Disorder. Acta Psychiatr Scand. Sep 2009;120(3):203-12.
Willis GL, Turner EJ. Primary and secondary features of Parkinson’s disease improve with strategic exposure to bright light: a case series study. Chronobiol Int. 2007;24(3):521-537.
Kessel L, Siganos G, Jørgenen T, Larsen M. Sleep disturbances are related to decreased transmission of blue light to the retina caused by lens yellowing. Sleep. September 2011;34(9):1215-9.
Willis GL, Turner EJ. Primary and secondary features of Parkinson’s disease improve with strategic exposure to bright light: a case series study. Chronobiol Int. 2007;24(3):521-537.
Willis GL, Moore C, Armstrong SM. A historical justification for and retrospective analysis of the systematic application of light therapy in Parkinson’s disease. Rev Neurosci. 2012;23(2):199-226.

Meng, T., Zheng, Z. H., Liu, T. T., & Lin, L. (2012). Contralateral retinal dopamine decrease and melatonin increase in progression of hemiparkinsonium rat. Neurochemical research, 37(5), 1050-1056.
Willis, G. L., Moore, C., & Armstrong, S. M. (2014). Parkinson’s disease, lights and melanocytes: looking beyond the retina. Scientific Reports, 4, 3921.
Willis, G. L., & Armstrong, S. M. (1999). A therapeutic role for melatonin antagonism in experimental models of Parkinson’s disease. Physiology & behavior, 66(5), 785-795.
Willis, G. L., & Robertson, A. D. (2005). Recovery from experimental Parkinson’s disease in the 1-methyl-4-phenyl-1, 2, 3, 6-tetrahydropyridine hydrochloride treated marmoset with the melatonin analogue ML-23. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 80(1), 9-26.

Videnovic A, Klerman EB, Wang W, Marconi A, Kuhta T, Zee PC. Timed Light Therapy for Sleep and Daytime Sleepiness Associated With Parkinson disease: A Randomized Clinical Trial. JAMA neurology. 2017.
Willis GL, Turner EJ. Primary and secondary features of Parkinson’s disease improve with strategic exposure to bright light: a case series study. Chronobiology international. 2007;24(3):521-537.
Willis GL, Moore C, Armstrong SM. A historical justification for and retrospective analysis of the systematic application of light therapy in Parkinson’s disease. Reviews in the neurosciences. 2012;23(2):199-226.
Rutten S, Vriend C, Smit JH, Berendse HW, van Someren EJW, Hoogendoorn AW, Twisk JW, van der Werf YD, van den Heuvel OA. The effects of bright light therapy on depression in patients with Parkinson’s disease and a depressive disorder [under review].
Romenets, S. R., Creti, L., Fichten, C., Bailes, S., Libman, E., Pelletier, A., & Postuma, R. B. (2013). Doxepin and cognitive behavioural therapy for insomnia in patients with Parkinson’s disease–a randomized study. Parkinsonism & related disorders, 19(7), 670-675.
Artemenko, A. R., & Levin, I. A. I. (1996). The phototherapy of parkinsonism patients. Zhurnal nevrologii i psikhiatrii imeni SS Korsakova, 96(3), 63-66.
Paus S, Schmitz-Hubsch T, Wullner U, Vogel A, Klockgether T, Abele M. Bright light therapy in Parkinson’s disease: a pilot study. Mov Disord. 2007;22(10):1495-1498.